Kreupel
Regelmatig schrijf ik dat ik eens in de zoveel tijd de bronnen terug lees omdat steeds weer blijkt dat ik over woorden heen lees. Dat komt omdat er soms heel veel informatie staat of omdat de informatie op dat moment nog niet relevant of begrijpelijk was. In het geval van nu begrijp ik zelf niet waarom ik mij niet eerder bewust was van deze zin.
Het begint eigenlijk bij Christiaan zijn vierde brief uit 1821, daarin staat:
“ben nu reeds drieënveertig Jaaren behept geweest aan Zware Breuk het welk mij mijn ambacht belet en ik heb niet de minste bestaan om van te Kunnen leven”
Deze zin heeft mij vanaf de eerste keer lezen geraakt maar wist niet zo goed wat ik er mee aan moest. Hij had tenslotte vanaf 1778, het jaar van de breuk, wel gewerkt als huisbediende bij d’Arrest en de functies van Pluimgraaf en Lantaarnopsteker uitgevoerd. Op zijn naam staat ook het ambt zakkendrager maar dat zal hij “verhuurd” hebben.
Afgelopen week las ik de derde brief uit 1817 nog eens uitgebreid door en viel mijn oog op:
“Sterk, gezond en levendig in kragten, maar kreupel”
“Uwe Mafesteit veroorloove in genade, den ouden vieren zeventig jarigen Christiaan even als gansch het volk van Nederland, Hoogst dezelve Vader te noemen en in die tedere betrekking Uwe Majesteit zijn akelig lot te schilderen. Sterk, gezond en levendig in kragten, maar kreupel”
Zou ik het niet gelezen hebben omdat het zo achter sterk, gezond en levendig staat? Daar werd ik namelijk altijd blij en best een beetje trots van, hij was tenslotte toen al 74 jaar.
Wat zou er gebeurd zijn in 1778 waardoor hij een breuk heeft gekregen en kreupel is gaan lopen? Het jaartal intrigeert mij ook, in 1777 werd hij gedoopt en 1779 huwde hij met Kaatje.
In Weesp was een gasthuis, Bartholomeus Gast- en Armenweeshuis, zou hij daar behandeld zijn? En dan is de volgende vraag… is dat vastgelegd en bewaard?
In het archief vind ik wel het gasthuis maar meer een financieel archief en geen patiëntenoverzicht…. Dat overzicht bestaat dan misschien niet meer maar in Weesp bestaat nog wel de toegang van het Gasthuis. Zie foto.
Volgende stap dan meer…. naar het krantenarchief www.delpher.nl om te kijken of er misschien iets te vinden is over een ongeluk in Weesp rond 1778. Het enige wat ik nu vind is dat op 15 mei 1777 de Moutmolen “De Vriendschap” afbrand in de Leeuwarder courant. Deze molen was deels van Abraham d’Arrest en zal dus voor Christiaan niet onbekend geweest zijn maar of dat nu iets met zijn kreupel zijn te maken heeft….
Het wordt dus meer zoeken wat er gebeurd kan zijn in 1778 waardoor Christiaan kreupel is geworden….
Succes met je verdere zoektocht.
Vriendelijke groet,
Wat was dat weer heerlijk lezen, je houdt het wel spannend hoor, nu wil ik ook gaan zoeken 😂 maar ik heb genoeg zelf om uit te zoeken 😂
Ik kan alleen maar zeggen: Wat sneu! Een verschrikkelijk feit om mee te leven. Groeten,
Ik denk dat het om een liesbreuk ging, geen beenbreuk. Liesbreuken kwamen veel voor, en daarvan kon men ook mank lopen.
Inderdaad, zoals Sjon schrijft werd met een ‘breuk’ vroeger vaak een liesbreuk bedoeld. Dat was een aandoening waar je gemakkelijk 40 jaar mee kon rondlopen, want opereren deed men in die tijd alleen in echte spoedgevallen, gezien het hoge risico op infectie en sterfte bij zo’n ingreep. Een liesbreuk begint meestal klein en de klachten zijn dan gemakkelijk met een breukband te verhelpen. Maar in de loop van de jaren wordt een liesbreuk onherroepelijk groter, waardoor een breukband niet meer voldoende is. Zwaar tillen wordt lastiger en de breuk gaat in de weg zitten bij het lopen. Maar aangezien een grote liesbreuk juist minder risico geeft op beknelling van de darm dan een kleine(re) liesbreuk, terwijl de operatie er alleen maar moeilijker op werd, was chirurgisch ingrijpen ook bij veel klachten te risicovol.
Het zou kunnen dat Christiaan al in 1778 een breuk had, maar hiermee jarenlang goed kon functioneren (hoewel zakkendrager me dan niet zo’n geschikt beroep lijkt) totdat de breuk te groot werd en hij als ‘kreupele’ steun moest vragen aan de Koning.
Dank Sjon en Nienke, ik ben mij nu aan het inlezen over liesbreuken 🙂 Zag ook ergens staan dat het erfelijk kan zijn. Dat geeft nog opties met alle DNA tests van de nazaten…
Ik denk niet dat hij zelf zakken gedragen heeft, maar dat hij het ambt wat hij gekregen heeft, verhuurde.