(Dankzij Kees Lamper van Lamper Design en Caroline van Huizen op het Janskerkhof, een site zeer de moeite waard, werkt de website weer. De fout lag bij de hoster. )

Bij elke lezing die ik geef, komt de eerste briefvondst natuurlijk ter sprake en elke keer heb ik dan dezelfde gedachte: “Hoe zit dat toch met Frederika Louisa Wilhelmina van Brunswijk?”. Dat komt omdat in die brief uit 1816 van Christiaan aan aan Koning Willem I staat:
“zijn in dienst geweest van hare Koninklijke Hoogheid Mevrouwe den princesse Douairière Frederika Louisa Wilhelmina van Brunswijk;”

Johann Friedrich August Tischbein Coll. Het Loo

Dit is ze, Frederica Louise Wilhelmina van Oranje-Nassau, dochter van Willem V en Wilhelmina van Pruisen. Ze werd op 28 november 1770 geboren in Den Haag en overleed op 15 oktober 1819.
Op de site van het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis – KNAW staat een biografie van haar. Voor mij is het nu belangrijk om een periode te vinden waar Christiaan en haar wegen elkaar gekruist kunnen hebben.

In 1770, toen zij geboren werd, werkte Christiaan bij d’Arrest in Weesp en ik zie geen enkele reden waarom hij in die periode ook iets voor haar gedaan zou kunnen hebben. Louise kreeg in 1772 en 1774 twee broertjes erbij, de latere Willem I en Frederik.

Guillaume de Spinny – Coll Stichting Historische Verzamelingen van het Huis Oranje-Nassau, The Hague Huis ten Bosch; zitkamer H.M., no. 100

Zij hadden twee Afrikaanse bedienden Sideron (ook bekend als Citron) en Cupido over wie afgelopen jaar een tentoonstelling is geweest in het Haags Historisch Museum. In Christiaan zijn eerste brief staat dat hij met zijn landslieden Citron en Coridon in dienst was bij Maria Louise van Hessen Kassel. Of dat dezelfde Citron is geweest is nog in het ongewisse.

In de biografie wordt ook geschreven over muziek en toneel en hoe dat een grote plaats in nam in haar leven en niet alleen in het hare. Tijdens mijn bezoeken aan het Koninklijk Huisarchief heb ik daar ook iets van mogen zien. (Klik op afbeelding om te vergroten)
Dit toneelstuk is opgevoerd bij het 25-jarig huwelijksjubileum in 1792 van haar ouders. Het is duidelijk dat de hele hofhouding mee deed.
Louise was toen al gehuwd met Karel Georg August van Brunswijk Wolfenbüttel. Zij huwden 14 oktober 1790 in Den Haag en gingen in Wolfenbüttel wonen. Heel in het begin van dit onderzoek heb ik gedacht dat die periode misschien Christiaan in haar gevolg was, dat geloof ik nu niet meer.

Terwijl ik op Summerschool in Wolfenbüttel was, heb ik daar ook het archief bezocht op een vrije middag. Het gaat daar heel anders en stukken fotograferen was er niet bij…. maar ik ontdekte wel iets. Er lag een document waarin stond dat Louise in 1791 naar Den Haag zou gaan en nog zes lakeien nodig had. Zou Christiaan één van die lakeien geweest kunnen zijn?

Ook lees ik dit in de biografie:
“Zij miste vooral het culturele leven van Den Haag en werd gekweld door heimwee en ledigheid. Wilhelmina wees haar dochter op haar aanpassingsvermogen en vooral op de plichten en verantwoordelijkheden die het huwelijk met zich meebracht. De vele bezoeken aan en van de stadhouderlijke familie vormden een welkome afwisseling in Louises bestaan.”

Op deze momenten ben ik altijd heel blij met mijn gemaakte digitale tijdslijn waardoor ik heel snel kan opzoeken wat er in Christiaan zijn leven gebeurde in 1791.
Christiaan heeft een keer het ophalen van zijn loon als Pluimgraaf overgeslagen in de zomer van 1791!

Nu is natuurlijk de vraag of Louise inderdaad in deze periode in Nederland is geweest….
Ik ben in het bezit van de boeken “Correspondentie van de Stadhouderlijke familie“, er is echter een probleem…  de brieven zijn in het Frans en dat kan ik niet lezen maar ik weet iemand die dat wel kan! In het blog “DNA Zoektocht naar Afrikaanse familie (3)” schreef ik over de match met MissX, nu kan ik zeggen dat ze Chloe Seals heet en lerares Frans is. Ik ga het haar vragen.

Als ik verder naar Louise haar leven kijk, vind ik niet echt andere mogelijkheden voor Christiaan zijn in dienst zijn bij haar. Op 20 september 1806 overlijdt haar echtgenoot en gaat haar moeder Wilhelmina, ook weduwe, bij haar wonen. Ze reizen samen naar Berlijn waar de latere Koning Willem I in ballingschap woont.

In 1814 komt Louise terug naar Nederland en woont op het Lange Voorhout en in het zomerverblijf Paviljoen Welgelegen in Haarlem.

Welgelegen, kopergravure uit 1815 van F.C. Bierweiler

Christiaan staat in september 1814 op de kermis en begint het jaar daarop met de brieven aan Koning Willem I. Ook hier zie ik hem niet bij haar in dienst zijn.

Ik ga mijn aandacht vestigen op 1791!

Charles Howard Hodges. Coll onbekend

Ergens zal ik toch iets moeten kunnen vinden waar zij was in de zomer van 1791.

Heb je suggesties voor mij of tips, ik hoor ze heel graag!