Onderzoek doen is net als gamen en ik kan zeggen dat ik “level up” heb bereikt met de zoektocht naar Christiaan op de Kermis. Nee, ik heb hem zelf nog niet gevonden maar ben wel dichterbij gekomen. Puzzelstukjes zijn op hun plek gevallen.

Het begon allemaal met het opnieuw lezen van het boek “Toen ik nog jong was” van Justus van Maurik. Het boek staat geheel online en is HIER te lezen. Dit las ik:
“De bekende Sampimon, Verhoeven, Kabalt en andere marionettenspelers hebben jarenlang in de St. Pieterssteeg, of in de Land-van-Beloftensteeg gewoond”

Hendrik Sampimon ben ik vaker tegengekomen in de boeken, het lijkt er op dat hij regelmatig rondtrok met een groep en een aantal tenten. De namen van die twee stegen lieten bij mij flink de bellen rinkelen, die namen had ik eerder gelezen en na even nadenken wist ik het weer.
Tijdens het onderzoek naar de patiëntendossiers was ik het tegengekomen bij kleinzoon Christiaan Britting!
En ook bij achterkleinzoon Anthonius Britting, zoon van Kaatje Britting:
De volgende stap was om de genoemde marionettenspelers op te zoeken in mijn boeken en daar was de volgende verrassing! In het boek “Komt dat Zien! De Amsterdamse Kermis in de negentiende eeuw” van Marja Keyser staat op pagina 166 een noot:
“Deze H. Sampimon was waarschijnlijk dezelfde als Hendrik Sampimon, die in 1816 een sterke dame, klein mannetje en paardje vertoonde”
Zou Antje deze sterke dame zijn geweest? Zij schreef in haar brief aan de Koning:
“en hare Talenten onder de benaming van de Jonge Indiaansche Sterkte Dame aan het geëerd Publicq vertoond”
En de De Staatsraad Gouverneur van Zuid Holland schrijft op 10 juni over Antje:
“van haar 14e jaar af aan de Kermissen heeft bezocht en een eigen spel heeft gehad”

En dit alles door een steeg die er destijds zo uitzag:
Het volgende boek wat ik erbij gepakt heb is “Het is niet alle dagen kermis” geschreven door Irene Stok, wiens moeder een Britting is. De familie Britting had een marionettenspel en daar heb ik Christiaan nooit aan gekoppeld.
Antje krijgt in het boek veel aandacht door haar huwelijken met twee Britting mannen.en wanneer ik de bladzijden opnieuw lees, valt mijn oog onmiddellijk op de naam Sampimon. Er is nog een link! Eentje die ik door de opgedane kennis nu pas kan plaatsen. Antje haar eerste echtgenoot Nicolaas was eerder gehuwd met Maria Sampimon en om het ingewikkeld te maken, Antje haar tweede partner Laurens Britting was hun zoon. Ik heb het voor mijzelf in een schema gezet om overzicht te houden.
Christiaan Britting zijn oma was dus een Sampimon! En hij woonde, met zijn halfzus Catharina, bij hen in de steeg. Zou Antje haar kinderen niet altijd meegenomen hebben en waren ze regelmatig bij oma?

Nu wordt het echt interessant. Als ik Google op Sampimon vind ik hem op verschillende kermissen en begin ik mij af te vragen of Christiaan ook bij hem in de kermisgroep aanwezig was. In het archief van Leiden staat een patent register online met de Sampimon en Britting vermeld. Ik zou zo graag tot in detail weten wat er te zien was in hun tenten!

Er is nog een vondst die wijst hoe de familie Sampimon en Britting verbonden waren. De geboorte akte van Catharina (Kaatje) Britting, dochter van Antje en Nicolaas.
En alle heren hebben een mooie handtekening en konden dus goed schrijven. Hier is Hendrik Sampimon de knecht van Nicolaas Britting, het is nog wel verwarrend.

Dit vraagt om nog veel onderzoek en de eerste stappen heb ik gezet. Dankzij Lieve en Irene (dames, ik ben zo blij met jullie hulp) heb ik data waar Nicolaas, Antje en Laurens aanwezig waren op kermissen. Ik ga mij eerst focussen op de jaren 1810 t/m 1825, de periode dat Christiaan op de kermissen was.
Op MyMaps van Google ga ik invoeren waar ze wanneer waren. Daardoor weet ik in welke archieven ik kan gaan kijken en voor welke periode. Kijken of er ook maar iets staat over een fluitspeler of een toneelspel met de Koning van Candia.
Wie weet kan ik ook wel achterhalen of Hendrik Sampimon met zijn tent naar Krefeld is geweest en ook gearresteerd, net als Christiaan.

Ik word ook nieuwsgierig hoe Antje bij de kermis beland is op haar 14e jaar. Zou er destijds een kermis geweest zijn in Weesp met het marionettenspel van Britting of Sampimon met een tent en is zij meegegaan? Doet mij denken aan mijzelf.
Ik was 10 jaar en had mij een baantje verworven op de draaimolen tijdens de plaatselijke kermis. Om mijn schouders had ik een geweldige leren tas gekregen om geld en muntjes in te ontvangen, kreeg fl 2,50 per uur en kon de hele dag meedraaien. In mijn ogen had ik het helemaal gemaakt, in de ogen van mijn moeder niet, zodra zij het in de gaten kreeg, was mijn kermiscarrière voorbij. Mijn ouders hebben die avond een half uur vastgezeten op het hoogste punt van het reuzenrad, plots was er een reparatie nodig van wat lampjes, heel toevallig……

Ook vraag ik mij steeds meer af hoe het nu met dochter Grietje zit en de kermis. De burgemeesters schreven dat Christiaan in 1817 met zijn beide dochters op de kermis was.
“Of zoude het kunnen zijn, om dat hij na dien tijd eene kostwinning met twee zijner dogters gezocht heeft in, met eenige landlopers op de Jaarmarkten rondreizende voor eengewaande Koning van Kandia te spelen enalzoo het gemeen te misleiden!”

In het boek Kermiswandeling met Jasper Prater wordt een wandeling beschreven over de Rotterdamse kermis en komt hij ook een sterke Indiaanse dame tegen en die is niet alleen:
Zou Grietje de andere “schoone welgemaakte jonge Jufvrouw” zijn? In de advertenties die Lieve op Delpher vond, staan ze steeds samen. Bijvoorbeeld in de Utrechtse Courant van 17-07-1820:

“De krachtvermogens van de eerfte gaan alle verbeelding te boven; zij laat, onder anderen, op haar ligchaam plaatsen een houten brug, geschikt voor eenen Huzaar te Paard, met nog acht volwasfene Menfchen, welke alle op haar ligchaam staan”
Antje was dus echt heel sterk!

Zou Christiaan bij zijn dochters in de buurt zijn geweest, ook om een oogje in het zeil te houden? Of waren er in Nederland tegelijkertijd meerdere kermissen? Ja, ik moet nog veel uitzoeken maar ik weet nu meer waar en wanneer te zoeken. Ik hoop ook stiekem dat iemand de familie Sampimon heeft uitgezocht met o.a.hun wassenbeeldententoonstelling.

(De kermis op de Botermarkt, het huidige Rembrandtplein, gezien vanaf het Regulierspleintje naar de Halvemaansteeg. Recht een wassenbeeldententoonstelling en een augurkjeskraam. Links poffertjeskramen. Coll Archief Amsterdam)

Binnenkort een rondje archieven in Nederland!

UPDATE:
Ik denk dat ik nu wel kan zeggen dat ik Christiaan op de kermis in Amsterdam gevonden heb!