Overgebragt
“Stervende de hand des Almagt zal kunnen zegenen, die hem naar dit goede land heeft overgebragt,”
Dit is het begin van de afsluitende zin van Christiaan zijn derde brief aan Koning Willem I en een zin die in mijn hoofd blijft hangen.
Nergens anders refereert hij aan zijn komst in de Nederlanden vanaf de Kust van Guinee.
Ik vraag mij regelmatig af hoe hij er zelf naar gekeken heeft, maar ook in hoeverre het invloed heeft gehad op zijn verdere leven. Veel aanwijzingen om daar een conclusie over te trekken, heb ik niet en zal ik hoogstwaarschijnlijk ook nooit krijgen. Er zijn wel een paar kleine hints
Een kleine aanwijzing zit in het vernoemen van zijn 10 kinderen. Geen heeft een naam gekregen van iemand uit zijn verleden. Ik kan alle namen verbinden aan Christiaan, Kaatje of iemand uit Kaatje haar familie.
Het was niet vreemd om buiten de familie te vernoemen in zijn omgeving. Zijn vriend Abraham Cos was tenslotte vernoemd naar Abraham D’Arrest in 1767 toen Christiaan al daar in dienst was.
Hij wist geen namen van zijn eigen familie meer? Hij had met niemand zo’n band gehad om een kind naar die persoon te vernoemen?
Wel lijkt het er op dat hij zijn kinderen verteld heeft over zijn vertrek uit Afrika en de situatie daarom heen. Antje schrijft er tenslotte over in haar brief. Of ze alles wel goed begrepen heeft, is nog de vraag. Het staat er allemaal wat verwarrend.
(Ik heb nu wel ideeën wat zij door elkaar haalt, maar dat is voor een ander blog.)
Dat hare Suppleantes Grootvader in zijn leven is geweest Generaal op de Kust van Guiné, alwaar hare vader als Kind zijnde door de Guineesche is gestolen geworden, na Europa vervoert
In al zijn brieven refereert hij aan zijn huisgezin of aan zijn kinderen. Hij probeert op alle manieren om voor hen financieel te kunnen zorgen. Is het gezin voor hem zo belangrijk omdat hij dat zelf niet gehad heeft? Ik vraag mij dat wel eens af of dat de reden is waarom hij zo vasthoudend en doortastend is.
Nergens schrijft hij ook maar iets negatiefs over de manier waarop hij in Nederland terecht gekomen is, of over de mensen die hem hier gebracht hebben.
Door de zin in de laatste brief
“Stervende de hand des Almagt zal kunnen zegenen, die hem naar dit goede land heeft overgebragt,”
weet ik een klein beetje meer hoe hij er over dacht. Hij ziet zijn komst als een daad van God en niet van mensen.
Misschien moet ik toch maar eens onderzoeken of er iets bekend is over hoe anderen in dezelfde situatie als Christiaan, er over dachten. Hij was tenslotte niet de enige die als kind vanuit Afrika naar Europa is gebracht. Door Summerschool heb ik een lange lijst met publicaties, wie weet vind ik iets.
Volg het bord Young Africans with Europeans in 17th and 18th century van Christiaan op Pinterest.
Misschien werd Christiaan en de vele anderen in hetzelfde schuitje iets moois op de mouw gespeld? Een beter leven? En geloofde hij daardoor oprecht een nieuwe roeping te hebben? En niet onwaarschijnlijk heerste de opvatting dat de donkere mensen in Afrika heidenen waren en dat ze beter af zouden zijn in dienst van vrome (zogenaamde) christenen. Onder dat motto werden hele volken immers onderworpen aan het “superieure” westen.
“… waarom hij zo vasthoudend en doortastend is”.
Je hebt het ook niet van een vreemde!
Zo bijzonder Miekje dat je in zijn hoofd en hart wil kruipen .
Een idee wat ik al langer heb is hetvolgende… misschien slaat het nergens op, maar ik geef het toch maar even mee:
Ik heb mij al regelmatig afgevraagd: waarom noemde Christiaan zich “Koning van Candia”?
Zelf heb je ook al ooit die vraag gesteld: Candia-Ceylon of Candia-Kreta??? Maar wat is dan de link met Christiaan?
Uit DNA onderzoek van jouw vader bleek dat Christiaan afkomstig was uit de omgeving van Zuid-Mali.
Nu ligt er in het zuiden van Mali, in de regio Koulikoro een dorp dat “Kandya” heet !!!
Kandya ligt op 55 km van Bamako.
Latitude of Kandya: 12,1575 (129’27.000″N)
Longitude of Kandya: -8,0469 (82’48.984″W)
Als ik de kaartjes bekijk bij jou blog over het DNA onderzoek komt dat eigenlijk net overeen met de regio Koulikoro waar Kandya ligt.
Zou het kunnen dat de benaming “Koning van Candia” een verwijzing is naar zijn geboortedorp / geboortestreek?
Dag Lieve, fijn om weer iets van je te horen! Jouw idee is geheel nieuw en spannend!!
We (Michel Doortmont en ik) Hebben al verschillende keren het over Candia gehad en waren tot de conclusie gekomen dat het om Candia – Ceylon zou moeten gaan. Dit ook omdat het destijds veel in het nieuws was vanwege de oorlog van de VOC met Kandy. Zie: https://drive.google.com/file/d/0Bw7zZrbd8ZOBLUZ6aHVwbmhHYm8/view?usp=sharing
Dat Christiaan de Koning van Candia speelde, weten we door de antwoorden van de burgemeesters, ze schrijven ook een keer dat hij speelt “De Moorsche Koning”. Ik heb gezocht maar nog geen toneelstuk kunnen vinden. Ik schrijf jouw suggestie op mijn lijstje erbij. Dank!!
Hallo Lieve,
Ik ben nieuwsgierig en heb geprobeerd Kandya te vinden op de kaart. Google maps kent Kandaya in Google het niet. Via Google Earth vond ik https://www.google.com/maps/place/Bamako,+Mali/@12.1606934,-8.0469513,754m/data=!3m1!1e3!4m2!3m1!1s0xe51cd1227450a91:0x9e3c40e152506015!6m1!1e1 op die locatie, maar dat gaf me niet het zicht op een stad of dorp. Is er een atlas waar je dit dorp vond? Ben je misschien in de regio geweest?
Ik denk dat ik het gevonden heb, Wim!
https://www.google.nl/maps/place/Kandia,+Mali/@14.7577619,-11.0455368,626m/data=!3m1!1e3!4m2!3m1!1s0xef675f36085d8a1:0x23f412d4e96ff616
Of is het deze:
http://www.weatheravenue.com/en/africa/ml/koulikoro/kandya-pictures.html die ligt dichterbij Bamako
Blijkbaar zijn er dus twee plaatsen in Mali die Kandia heten. Ik had mij ook de vraag gesteld die Wim zich stelt, namelijk dat ik niet echt een dorp of zo zie. Iets naar links zie ik wel iets dat op een weg lijkt en langs die weg iets naar beneden een soort van huizengroepje.
En wat was daar dan 200 jaar geleden…??
Ik heb ook nog gevonden dat er in Senegal en Mali een gerecht bestaat dat “Soupe Kandia” heet;
En er is in Mali ook blijkbaar een heel bekende zangeres: Kandia Kouyaté. Zou dus misschien ook een voornaam of naam kunnen zijn…
Kandia is wel een benaming die in de regio voorkomt: gerecht, (voor)naam, dorp,…
Misschien kan je eens navragen bij Nederlandse ambassade in Bamako, of bij het consulaat van Mali in Amsterdam naar plaatsnamen Kandia in Mali.
De Link van Weatheravenue.com geeft inderdaad ook Kandia aan ten zuiden van Bamako. (Naar de zangeres heb ik vanmiddag geluisterd en gekeken via youtube.)
Michel heeft mij in contact gebracht met een Mali specialist met precies ook jouw vraag, “bestond Kandia al in 1740?”. Spannende ontwikkelingen! Het aankomend blog vormt zich al in mijn hoofd.