Tijdens mijn reis in de Voetsporen van Christiaan langs de kust van Ghana heb ik foto’s gemaakt en een aantal daarvan houden mij bezig. Eentje daarvan is de reden van dit blog:
Dit jongetje kijkend naar de vissersschepen voor het kasteel van Elmina.
Het brengt mijn gedachten altijd terug naar zo’n 270 jaar geleden. Op een plek ergens op deze foto zal wel eens een klein jongetje gestaan hebben waarvan ik niet weet hoe hij toen genoemd werd maar die we nu Christiaan noemen.

Zeeschepen kunnen niet aanmeren in Elmina, daar is de stroming aan deze Afrikaanse kust veel te sterk voor. Waar vroeger de scheepjes lagen waarmee mensen vervoerd werden naar de zeeschepen, liggen nu de vissersbootjes. Zichtbaar vanaf het kasteel van Elmina.
Terwijl het jongetje, die wij nu Christiaan noemen, daar verbleef zal hij vele malen vanaf het kasteel mensen vanuit de kelders naar deze roeiboten gebracht hebben zien worden. Tot het de dag was dat hij zelf in zo’n roeiboot stapte. Zou hij geweten hebben waar hij naar toe werd “overgebracht”?
(Dit woord gebruik ik omdat in Christiaan zijn derde brief staat geschreven: “die hem naar dit goede land heeft overgebragt,”)

Deze afbeelding van schepen voor St. Eustasius geven mij een indruk hoe het er bij Elmina ook uitgezien kan hebben. Grote zeilschepen kleine roeiboten daartussen in.

St. Eustasius, en het Handelen der Slaven aen de Hollandsche en Engelsche Schepen.
S. Weuijster Coll Atlas van Stolk

Er is een database waarin de schepen en hun reizen voor de handel in mensen is vastgelegd, slavevoyages.org. Er staan 36.002 reizen in….  Je kan in de database sorteren en dat heb ik gedaan. Alle schepen die afkomstig waren uit Nederland tussen 1744 en 1750 die aan de Westkust van Afrika zijn geweest om tot slaafgemaakten op te halen.

Ik schrok van het aantal…..

Niet allemaal kwamen ze in Elmina maar stel dat degene met “Africa, port unspecified” dat wel deden…
Hoeveel van deze schepen zal Christiaan als klein jongetje gezien hebben, vraag ik mij af. Staat het schip erbij waarmee hij van zijn geboortegrond is weggevaren? (Michel Doortmont en ik hebben een vermoeden wat we nog niet kunnen bewijzen.)
Behalve het grote aantal schepen, kan je in deze lijst ook zien hoeveel mensen er levend aankwamen. Mensen die eerst in de kelders van de forten gevangen werden gehouden en vanaf de kust vertrokken waren.

Deze prent is uit 1747, het jaar waarin Christiaan hoogstwaarschijnlijk op het Kasteel van Elmina woonde.
Gezicht op de goudkust, tussen Elmina en Maure, op de voorgrond het aan boord brengen van slaven.

1747 Gezicht op de goudkust, tussen Elmina en Maure, op de voorgrond het aan boord brengen van slaven. J. v. Schley                              Coll: KB inv. nr. 693 C 5 part III, op. p. 497.

Christiaan zal dit ook gezien hebben… en daarom zet de foto met het jongetje kijkend naar de scheepjes mij steeds aan het denken.
Wat zal hij zich herinnert hebben toen hij volwassen was? Zou het hem bijgebleven zijn…. Wanneer zou hij zich gerealiseerd hebben waar hij ooggetuige van was? En zo heb ik nog veel meer vragen……