Zeer regelmatig krijg ik bijvoorbeeld bij lezingen, de vraag of Christiaan als zwarte man in de 18e eeuw niet enorm opviel. Tot nu toe verwees ik o.a. naar de tentoonstelling “Uit de Schaduw” in Weesp die gemaakt is naar aanleiding van mijn onderzoek.
Tijdens de tentoonstelling werden de levensverhalen van vier zwarte mannen die in Weesp hebben gewoond, zichtbaar. In het licht gezet. Christiaan van der Vegt was één van hen.
Dit gaf echter voor mij nog lang niet genoeg inzicht. Al eerder scheef ik over de lijst van schepen en de mensen die zij meenamen, met als bron de Surinaamse gouverneursjournalen. Deze zijn tegenwoordig ook online beschikbaar.

Deze lijst heb ik nogmaals uitgebreid bekeken en mijn eigen doorsnedes van gemaakt met in mijn achterhoofd de vraag of Christiaan erg opgevallen zou zijn. Hij kwam in 1765 in Weesp wonen, daarom heb ik op de lijst maar eens gekeken naar 1766. Mijn aangepaste lijst heeft dan 30 regels.

En zo gaat het jaar na jaar door…
In totaal staan er op de lijst meer als 1100 personen van kleur vermeld in de periode 1729 tot en met 1781.
Ik heb geleerd dat op het grondgebied van Nederland in de Republiek geen slavernij was toegestaan. Dat zij die een voet aan land zetten, vrij waren. In ieder geval voor 1778. (toen kwam er een wet dat men zes maanden slaafgemaakten bij zich mochten hebben). Het lijkt er toch sterk op dat het in de praktijk anders toeging…..

Met deze aantallen was Christiaan lang niet zo opvallend als dat we soms aannemen, denk ik zo. Ik ben meteen ook benieuwd of hij enkele van deze personen wel eens is tegengekomen….

Op de lijst staan ook personen die gerelateerd kunnen zijn aan Abraham d’Arrest, degene die Christiaan diende in Weesp.

Terwijl ik zo bezig ben met deze lijst, kan ik het niet laten om af en toe even op zoek te gaan. Ik kijk naar de personen die mensen meenamen en hoop op een schilderij met daarop een Afrikaanse bediende. Ik zoek of ik de meegenomenen terug kan vinden in de archieven en inderdaad worden ze zichtbaar en komen levensverhalen boven. Twee voorbeelden:

Op 23 januari 1762 komt het schip Hoop aan in Suriname vanuit Amsterdam met aan boord Johannes Wilhelmus Westlust. Lang hoefde ik niet te zoeken naar meer informatie over hem. Op de site van het Amsterdams stadsarchief vind ik zijn belijdenis die vijf maanden eerder plaatsvond op 28 augustus 1761 in de Westerkerk.

Johannes Wilhelmus Westlust staat nogmaals op de lijst. Op 17 februari 1763 vertrekt hij weer uit Suriname om op het schip de Weenard naar Amsterdam te varen. Deze keer staat er in de lijst:

Hij is dus nu van iemand terwijl hij belijdenis heeft gedaan…. en wie is Wesselius Brouwer? Die was snel gevonden en al meteen was het duidelijk waarom Johannes de achternaam Westlust had gekregen. Brouwerslust was een plantage in Suriname en Wesselius was deze aangelegd, staat er op Wikipedia.

De volgende waar ik naar gekeken heb ik ook een Johannes

Op 6 april 1759 vertrekt het schip Vrouw Magdalena vanuit Suriname naar Amsterdam met aan boord Johannes West, achter zijn naam staat “vrije n***r”. Johannes was al eerder in Amsterdam, hij werd op 29 april 1752 gedoopt in de Nieuwe Kerk.
Bijna een jaar later, 7 april 1753 is hij bij notaris Cornelis van Homrigh en hij is daar niet alleen. Jacobus Augustinus van Son, Magdalena Bordier en Pierre Boijer zijn er ook. De akte geeft meer informatie over zijn leven, voor zijn doop heette hij Quakoe, “geboren slaaf op de plantage genaamd nieuw Accoribo, gelegen in de Colonie van Siruname, hier in den Lande in den jare 1750 zijne overgekomen. Zedert zijne overkomst zo bij de vrouwe comparante alleen, als zedert haar huwelijk met den heer comparant“.
De akte wordt opgesteld omdat Johannes het verzoek heeft gedaan om uit zijne dienst te worden ontslaan. Hij krijgt een soort getuigschrift mee.
En getrouw is hij, nog geen week later, op 13 april 1753, is hij terug bij dezelfde notaris. Deze keer om zijn testament op te maken. Johannes woont nu bij Christoffel Levier in de Sloterdijksteeg op de Pijpenmarkt (heet nu Nieuwezijds Voorburgwal).
Jacobus Augustinus van Son en Magdalena Bordier worden opgeschreven als zijn erfgenamen mocht hij geen nakomelingen achterlaten.
Ergens hierna zal hij naar Suriname zijn vertrokken, hij kwam tenslotte in 1759 weer terug in Amsterdam. Wat zou er verder van hem geworden zijn? Met even zoeken kwam ik uit op een blog van Alle Amsterdamse akten hier staat het vervolg van zijn leven beschreven.

Terwijl ik langs al die namen ga, denk ik aan het schilderij van Isaac Ouwater:

De boekhandel en het loterijkantoor van Jan de Groot in de Kalverstraat in Amsterdam Isaac Ouwater 1779. Coll Rijksmuseum

Zou de man die links geschilderd staat ook in de lijst staan?

Af en toe ga ik op zoek naar anderen op de lijst. Vooral naar hen die in Amsterdam waren terwijl Christiaan daar ook woonde. Wie weet wat er nog te vinden is!

Dank aan hen die de lijst gemaakt  hebben met de gegevens uit de Surinaamse Gouverneursboeken en deze gepubliceerd hebben.