Mijn goede voornemen voor dit jaar is om de reis die Christiaan gemaakt heeft van Weesp naar Krefeld uitgebreid te onderzoeken. Al verschillende keren ben ik begonnen aan de speurtocht naar Christiaan op kermissen en jaarmarkten. Dit lukte niet omdat ik te weinig gegevens had en willekeurig beginnen is wel heel veel werk. Daarom heb ik er nu voor gekozen om zijn reis van Weesp naar Krefeld onder de loep te nemen.
Dit is het eerste blog over dit onderzoek en er gaan er meer volgen, op deze manier wil ik kijken of hij terug te vinden is in een archief.
Ik weet zeker dat hij begin januari 1815 in Krefeld gearresteerd is voor landloperij en bedelen, zelf geeft hij aan toneelspeler te zijn.
“Alle respectiven Militär- und Civil-Behörden, werden hierdurch geziemend ersucht, mitfolgenden Arrestanten, den angeblichen Shauspieler Christian van der Vegt

welcher wegen Betteley und Landstreicherey zu Crefeld arrestirt worden ist, und
auf der graden Tour von Crefeld über Aldenkirchen nach Nimwegen, … den dortigen Wo…. Magistrat zur weiteren verfügung
transportirt werden soll, von dem Begleitungs-Commando in Empfang nehmen und von Station zu Station, bis zum Orte der Bestimmung weiter befördern zu lassen”

Het document is ondertekend op 10 januari 1815.
Hij wordt onder begeleiding teruggebracht naar de Vrederechter van het kanton Loenen en arriveert daar op 28 januari. In datzelfde jaar schrijft hij zijn eerste brief naar de Koning.
Het waren nog roerige tijden in Nederland. Napoleon was verbannen naar Elba en in oktober 1814 begon het congres van Wenen om o.a. Europa te herordenen.

En in deze tijd reisde Christiaan naar Krefeld, al denk ik dat hij niet alleen onderweg was. Welk toneelstuk speel je alleen? Ook denk ik niet dat Krefeld het doel was, ik denk dat een groep onderweg is gegaan en op jaarmarkten, kermissen, kerstmarkten heeft opgetreden.

Als eerste heb ik nu een kaart gemaakt waar de routemogelijkheden op aangegeven kunnen worden.

Welke steden en dorpen zouden op de route in aanmerking kunnen komen, is nu de vraag. Arnhem? Nijmegen? Elke suggestie is welkom! Was er in Krefeld een kerstmarkt?
De volgende vraag is waar en wanneer er in november, december jaarmarkten, kerstmarkten en kermissen waren. Dat kan worden vastgelegd in de tijdslijn van timetoast.

Alle mogelijkheden waar ze toneelgespeeld kunnen hebben, wordt vastgelegd in de tijdslijn. Zo komt er een overzicht van data en plaatsen en de route. Ik hoop daardoor ook erachter te komen in welke archieven er gespeurd kan worden naar deze toneeluitvoeringen.
Ik ben heel blij dat Irene Stok mee gaat helpen, zij heeft veel ervaring met onderzoek in archieven naar rondreizende mensen. Zij schreef het boek “Het is niet alle dagen Kermis” over de familie Britting. De schoonfamilie van Christiaan zijn dochter Antje.

Wie helpt er nog meer mee? Woont er misschien in een dorp/stad aan de mogelijke route en weet iets over de jaarmarkten of kermissen uit die tijd?

Kermis, door: Braet von Ueberfeldt, Jan (1807-1894), Coll. Noord-Hollands Archief

Wie weet reis ik later dit jaar wel dezelfde route maar dan langs de archieven! Het zou een mooie “In de Voetsporen van Christiaan” kunnen gaan opleveren.

Hieronder verzamel ik de vragen bij wat ik al gevonden heb.

Vraag: in welke maand was er kermis?
Nijmegen
Archief Nijmegen 1833 “Ongeregeldheden op en n.a.v. de kermis te Hatert” staat geen maand bij.
Archief Nijmegen 1798 “Staat van prijzen die de jongens en de meisjes tijdens de jaarlijkse kermis kunnen
winnen” staat geen maand bij.
Archief Nijmegen 1818 “Kennisgeving van de burgemeester aan het Bureau van Weldadigheid betreffende
de opbrengst uit de verleende permissies tot het houden van vermakelijkheden
tijdens de afgelopen kermis, welk bedrag is bestemd voor de armen

Utrecht
Archief Utrecht Registers van patentschuldige kramers e.d. en ondernemers of beheerders van publieke vermakelijkheden, 1831-1862/63, 1876/77-1893/94, met indexen, 1832-1845/46
Archief Utrecht 1818 Kermis Benschop

Update 07-01-2017
“In Horst, Noord-Limburg waren van oudsher 2 kermissen per jaar: 1x van de heer van Wittenhorst en 1x van de kerk. De ene in mei en de andere in september. Staat ongetwijfeld beschreven in een van de delen ‘Horster Historiën. Al die Maasdorpen hadden kermissen. De data weet ik niet, maar langs de rivier is op zich een logische reisroute”. Dank je Peter voor de toevoeging.

“Heb je gedacht aan jaarboeken en almanakken die in die tijd ieder jaar een overzicht van (jaar)markten en kermissen gaven, zoals de Enkhuizer en Deventer almanak? Uit de Zaltbommelse almanak 1819, 2 afbeeldingen (bron http://regionaalarchiefrivierenland.nl/home )
Kermis vaak afgekort als kerm of Ke. Of K. Ook vond ik in het historisch tijdschrift Holland een themanummer “Vermaak in Holland” met informatie over o.a. kermissen https://www.verloren.nl/boeken/2086/248/1575/cultuur-en-mentaliteit/vermaak-in-holland-[=themanummer-holland-29-(1997)-4-“
Goede tips Volkert! Dus binnenkort naar de Koninklijke Bibliotheek.