HomeAfrikaanse bediendeWerd zijn 23-jarige dienst betaald?

Reacties

Werd zijn 23-jarige dienst betaald? — 9 reacties

  1. Het eerste wat in mij opkwam na lezen van je interessante verhaal met je vraag in mijn achterhoofd is, afhankelijke, hij was misschien geen slaaf maar wel afhankelijk van iemand, niet zijn werk gever want dan zou hij betaald zijn, net zoals je de term onafhankelijke hebt kun je hem misschien afhankelijke noemen.

    Succes met je zoektocht, ik volg je op de voet
    Hartelijke groetjes

  2. Je weet hoe ik erover denk, hè? Het feit dat hij niet geketend en gebrandmerkt was verandert niets aan het feit dat dit ook slavernij was. Een donkere knecht was een statussymbool en ik denk ook niet dat er destijds ook maar iemand naar taalde of Christiaan betaald werd of niet.Hij was een noviteit, een outsider. Ik denk daarom dat hij idd geen salaris kreeg, maar kost en inwoning en dat dat heel wat was. Op die manier dacht men eerbaar te handelen.Desalniettemin hoop ik dat je toch iets vindt waaruit blijkt dat het wel zo was, hoor.

    • Ja, ik weet hoe je erover denkt 🙂

      Ik probeer het grijze gebied van slavernij en vrij wat scherper te krijgen. Ook wat juridisch de waarheid was en wat er toeluikend werd toegestaan. Voor mij heeft dit meer onderzoek nodig. Ook of er witte mensen in dezelfde situatie waren, bijvoorbeeld.
      Dat d’Arrest Christiaan als statussymbool gezien kan hebben, zie ik de bronnen alleen nog terug in de brief van Antje en dat is “van horen zeggen” door Antje van haar vader:
      Dat den voornoemde Heer Burgemeester de Witt [sic] in Zijn leven de Eer had, van bij Z[ijne] D[oorluchtige] H[oogheid: den Heere Prins Willem de Vijfde van Oranje en Nassauw buitengemeen in achting en bekend te zijn, en zelfs verscheiden malen aan het Hoff wierd genodigd, en des Suppliantes Vader insgelijks de hooge Eer genoot van uit hoofden Zijner vreemdelingschap en aardigheid meestal mede tegenwoordig te zijn,”

  3. Zijn situatie lijkt meer op de “indentured servants” die je in kolonieen veel vindt. Dat zijn mensen die zich verbonden hebben aan een baas om te werken in ruil voor kost en inwoning of overtocht. Een groot verschil is echter dat zij vaak zelf dat contract afsloten, hoewel er ook genoeg gevallen zijn waarbij mensen werden gedwongen of waarbij anderen voor hen het contract afsloten. Vaak waren die contracten voor een vaste periode, bijvoorbeeld zes of twaalf jaar, of in het geval van kinderen tot hun meerderjarigheid.
    Horigheid is het zeker niet, dat was een stelsel met zowel rechten als plichten en hangt samen met het recht om een boerderij te mogen gebruiken. Ook was horigheid een erfelijke status en zou hij niet met een vrije vrouw hebben mogen trouwen zonder toestemming van zijn heer, en zou hij daarvoor compensatie betaald moeten hebben. Kinderen kregen de status van de moeder, dus huwelijk met een vrije vrouw betekende een einde van de horige lijn voor de hofheer.

  4. Is er ooit onderzoek gepubliceerd over wat gebruikelijk was in die periode in een dergelijk milieu?

    Ik besef me nu dat ik niet meer zeker weet wat mijn moeder rond 1948, toen ze 13 was en bij een andere boerderij ging wonen, kreeg. In mijn herinnering was het kost en inwoning en een zakcent, die ze aan haar ouders moest geven.

  5. Wat betreft Christiaans status onder burgemeester D’Arrest. Horigheid is een begrip dat verband houdt met aan de grond gebonden boeren, dus dat lijkt me niet zo gepast. Ik zou het knechtschap noemen. Ik denk dat je Christiaans positie als knecht bij D’Arrest niet zozeer moet zien tegen de achtergrond van zijn slavenverleden, maar in de context van knechten en bedienden in de Republiek. Het was heel gebruikelijk dat een aanzienlijk persoon bij overlijden bedragen van vaak enkele honderden guldens schonk aan oude, trouwe personeelsleden. Zo ook, als zo’n aanzienlijk persoon als bestuurder baantjes te vergeven had, het aanstellen van dergelijke protege’s in kleine ambten.

    Christiaan had de pech dat Willem de Arrest de schenking van 300 euro alleen mondelijng had toegezegd, en niet, zoals gebruikelijk in dit soort gevallen, in het testament. De erfgenamen waren dus tot niets verplicht.

    Dat Christiaan ooit slaaf was geweest deed voor zijn positie bij D’Arrest niet zoveel terzake denk ik. Het heeft meer zin het te bekijken in het licht van de normale sociale verhoudingen van die tijd. Juridisch was Christiaan een vrij man en kon hij zijn arbeidsovereenkomst met D’Arrest op ieder moment opzeggen en vertrekken. Uit onderzoek weten we dat bedienden in Amsterdam vaak van werkgever wisselden, maar er was ook huispersoneel dat langdurig aan een werkgever verbonden bleef, en een vast onderdeel werd van het huishouden. Zo iemand kreeg kost, inwoning en een vaak bescheiden salaris, maar bovendien verschafte het dienstverband een sociale positie, bestaanszekerheid, en bescherming door een machtige familie. Als Afrikaan in Holland zal Christiaan die protectie te meer hebben kunnen waarderen, maar voor blanke bedienden was het in principe niet anders. Het was voor mensen zonder geld en familienetwerk een onzeker bestaan met grote risico’s in die tijd

    Zo iemand verkeerde dus wel in een afhankelijkheidsrelatie tot de patroon, maar formeel was hij of zij gewoon een werknemer. Ongetwijfeld kreeg hij dan ook betaald. Christiaan was, lees ik door D’Arrest opgeleid en gevormd. Dat suggereert een hechte, paternalistische band. Christiaan ontleende bovendien zijn sociale status aan de relatie met zijn patroon en werkgever. Hij kon wel weg gaan, maar wie zou hem een beter leven bieden?

    • Dank voor alle reacties en meedenken!

      Naar dat onderzoek van anderen bedienden was ik juist op zoek om te kunnen vergelijken. Het verschil is wel dat Christiaan als present gegeven is.
      Is er ook onderzoek gedaan naar de weggelopen bedienden die via krantenadvertenties gezocht worden? Pedro Minguel, zwarte jongen, vrijgeborene, 15 jaar liep weg van Hendrik Justus van Oldenbarneveld gen Witte Tullingh in august 1777. bron: ‘s-Gravenhaagse courant 15-08-1777.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

HTML tags allowed in your comment: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>