Geloof heeft bij Christiaan een belangrijke rol gespeeld in zijn leven, blijkt uit één van de eerste zinnen in zijn eerste brief aan Koning Willem I.
“ontbeerlijk onderwijs heeft genoten tot toediening van het Christendom, aan welk voorrecht de Suppliant zich steeds met schuldige dankbaarheid herinnerd,”
Al een poosje ben ik op zoek naar degene die Christiaan dat onderwijs heeft gegeven in opdracht van Maria Louise van Hessen Kassel. Het heeft in ieder geval plaatsgevonden in 1764/1765, dat weet ik zeker door de woorden voor deze zin.

“Dat de Suppliant in den Jare 1764, benevens twee van zijne landslieden Coridon en Citron in dienst is gekomen van wijlen haare Koninklijke Hoogheid Mevrouw de Douariere van Oranje Nassau en Vriesland, en op de hoge order van Haare Koninklijke Hoogheid het on ontbeerlijk onderwijs heeft genoten”

Ik had al eerder twee kandidaten, Prof. dr. Petrus Conradi. en Johannes Henricus Schrader, maar ik heb daarvoor geen enkel bewijs gevonden. Tijdens mijn lezing in Leeuwarden bij de NGV hebben we het ook uitgebreid besproken en kwamen we tot de conclusie dat het hoogstwaarschijnlijk iemand lager in rang geweest is. Maar wie?? Welke functie had iemand die het personeel christelijk onderwijs gaf?

Omdat ik het niet kan vinden in de archieven rond Maria Louise ben ik op zoek gegaan naar een alternatief.
Een hooggeplaatste dame met een Afrikaanse bediende en een uitgebreid archief.
Volgens mij er is maar eentje die hiervoor in aanmerking komt: Henriëtte van Nassau-Zuylestein.

Henriette van Nassau-Zuylestein Coll. Kasteel Amerongen

Behalve dat ze aan al deze eisen voldoet, ook was zij een goede vriendin van Maria Louise van Hessen Kassel. De dames schreven elkaar veel brieven die o.a. in het Archief van Utrecht liggen. Op de site HuizenaanhetJanskerkhof.nl staat uitgebreid een bezoek van Maria Louise aan Henriëtte in Utrecht beschreven.

Het archief van Amerongen ligt in het archief van Utrecht en de inventaris is online in te zien. Het duurde niet lang voor ik de briefwisseling van de dames vond.
Gelukkig woon ik niet zo heel ver weg van het archief want dit zal toch wel wat tijd nodig hebben om te lezen… Terwijl ik dit aan het plannen was viel mijn oog op nog een andere omschrijving.
Er zijn kwitanties omdat iemand haar personeel godsdienstonderwijs heeft gegeven!!
Natuurlijk ben ik in mijn auto gesprongen en naar het archief gereden. Daar vond ik in een mapje met elf briefjes, kwitanties. Voorzichtig heb ik ze allemaal gelezen en gefotografeerd.
“ik ondergeschreven beken ontfangen te hebben uijt hande van Mevrouwe Mev Doueriere de graaf van attelone de som van 2 gulde tot betaling vn 8 lesse onderwijs in de ware gereformeerde … gegeven aan 3 van haare edele domestiken de laatste gegeven den 25 september 1755
Jan Kerkhoven”

“Ontfangen uijt hande van mevrouwe gravinne douariere graaf van attelone de some van 2,- voor 2 maande onderwijs in de Kristelijk gereformeerde … an een van haare domestike die verschene den 6 July 1755
Jan Kerkhoven”

Eerst was er wel even de teleurstelling dat er niet de namen van de personeelsleden van Henriëtte van Nassau-Zuylenstein opgeschreven staan maar daarna de blijdschap van de vondst.
Dit zal inderdaad geen predikant geweest zijn, de schrijfstijl en het loon past daar niet bij.
De volgende vraag is dan: Wie was Jan Kerkhoven? Dat is de volgende zoektocht, wie was hij en waarom gaf hij dat onderwijs. Ik ga dan in Friesland op zoek naar de persoon met dezelfde functie. Dit brengt mij weer iets dichterbij.

Er blijft ook nog een andere vraag. Voor wie waren deze lessen? Waren ze voor Henriëtte haar Afrikaanse kindbediende? De jongen die geschilderd werd met haar gezin? Het schilderij dat ik mocht zien op Middachten?

Henriette van Nassau-Zuylestein Coll Middachten

De stapjes die ik maak zijn misschien niet zo groot maar ik ben er van overtuigd dat ze mij wel steeds dichter bij antwoorden brengen.