Dit wordt het derde blog over Christiaan zijn zoon Teunis die “Uitlandig” was, die als Anton von der Fecht door Duitsland reisde met de koopman Heinrich Hill.
Doordat de levenden de afgelopen weken veel tijd nodig hadden, was ik er nog niet aan toegekomen om verder onderzoek te doen naar de man die dit over Teunis schreef:

“Daß der W..zeichen dieses Anton von der Fecht
von Wesel an den Südrasen in Holland  hier
beij dem Unterzeichneten ein und ein halbes
Jahr als Bedienter treu und redlich, wie
es einem jungen Menschen zustehet,
gedienet habe, auch sich während dieser
Zeit über fleißig und auf keine unrechte
Wege sich aufgehalten habe, bezeuge ich
mit meiner eigenen Handunterschrift
und beigedrucktem Siegel zur Legitimation
ausgestellt auf meiner Reiße, zu
Höchst a/m bei Franckfurt den 10^ten Februar
1815 – Heinrich Hill”

Gelukkig was Lieve net zo nieuwsgierig als ik naar deze Heinrich en kreeg ik een email van haar:

“Als je dit zelf nog niet gevonden hebt, zou ik zeggen, ga rustig zitten als je dit leest, want het is nogal schokkend.”

Ik heb diep adem gehaald en de bijlages van haar email geopend.

Het leest niet eenvoudig en met behulp van Michel Doortmont begreep ik wat er stond en inderdaad, schokkend….

“Ich mache einem Hoch[…]verehrenden Publikum bekannt dass ich mit einer Gesellschaft Kaffern alhier, angekommen bin. Sie sind aus dem Innern von Afrika, und sind täglich von Morgens 10 bis Abends 10 Uhr zu sehen.
Sehr interessant is es zu sehen, wie diese Art Menschen Speisen, da sie lebendiges Federvieh verzehren, und geschieht die Speisung täglich zweimal, Nachmittags 4 und Abends 8 Uhr. Diese Personen sind in vielen groszen Städten mit Beifall aufgenommen worden. Der Schauplatz is in der Mohrenstrasze Nr. 49 in englischen Hause. Heinrich Hill.”

In de Berlinische Nachrichten von Staats- und gelehrten Sachen: 1814,7/12 staat deze advertentie.

Heinrich Hill had een “Human Zoo”, een ander woord weet ik er niet voor….. In het Nederlands wordt het “Etnologische tentoonstelling” genoemd maar dat geeft voor mij lang niet zo duidelijk weer wat het was. Een rondreizende tentoonstelling waar men mensen toonde.

Heinrich Hill zijn Human Zoo was in de Mohrenstraat. Hij stelde de personen uit Afrika tentoon van 10 uur ’s ochtends tot 10 uur ’s avonds. Tweemaal daags kregen ze levende  vogels te eten…….

Ik heb geweten dat mensen werden tentoongesteld, ik schreef er over in mijn blog over de wereldtentoonstelling van 1883 in Amsterdam. Daar kwamen meer dan één miljoen mensen kijken naar mensen achter tralies.

Maar dit is zoveel eerder, 1814 in Duitsland, rondreizend… en Teunis was in dienst bij een Heinrich Hill….
Hoeveel kans is er dat er nog een rondreizende Heinrich Hill was met een zwarte man? Zou Teunis de man zijn die hij dagelijks voerde met levende vogels?

En dan denk ik aan Christiaan die in januari 1815 wordt gearresteerd in Krefeld. Tot nu toe had ik door de vondst van de kermistent op de Botermarkt in Amsterdam, september 1814 gedacht dat Christiaan daar was. Alleen staat er nergens iets waar ik dat echt uit kan opmaken. Zou Christiaan ook in dienst zijn geweest bij Heinrich Hill en zich met zijn zoon tentoongesteld hebben?…..
Christiaan was eind januari 1815 terug in Amsterdam, Teunis eind februari.

Nu heb ik een grote vraag, was Heinrich Hill begin januari in Krefeld? En dit is nog niet alles.

In de volgende email kreeg ik van Lieve een link naar een andere advertentie van Heinrich Hill. In 1813 trok hij rond met vier Indianen uit Ceylon, een vader en twee dochters, eentje van 24 en eentje van 14. Dit zou toch niet Christiaan met Grietje en Antje geweest zijn??
De burgemeester schreef dat Christiaan optrad als de Koning van Kandia, een gebied in Ceylon. Grietje is in 1784 geboren, Antje in 1796.

Ondertussen is de eerste schok over en ik wil nu alles hierover weten.
Ook over de Human Zoo al zo vroeg in de 19e eeuw, dat ben ik tot nu toe ook niet tegengekomen. Ik denk dat ik een paar dagen het archief van Krefeld in ga….

En Heinrich Hill? Die trok in ieder geval in 1819 nog rond …….

Martina, dank je wel voor het uitwerken van die zo lastig leesbare aanbeveling.
Lieve, met jou als mede onderzoeker komt dit onderzoek steeds stappen verder. Dank je wel dekt niet de lading van wat ik zeggen wil. Ik ben je zeer dankbaar.

Zou je meer willen weten over Human Zoo’s, kijk dan eens naar dit filmpje.