Dit blog had ik niet kunnen schrijven zonder de vondsten van Lieve. Mijn dank is zeer groot!

Om te beginnen wil ik even terug gaan naar wat ik al weet, zodat de nieuwe vondsten van Lieve goed te plaatsen zijn.
Door Christiaan zijn arrestatie in Krefeld waar hij verklaart toneelspeler te zijn en de respons van van de burgemeesters in Weesp op de brieven, weet ik dat Christiaan de laatste tien jaar van zijn leven op kermissen werkte. Hij werkte er niet alleen maar met zijn beide dochters, staat er.
Uit de brief van de burgemeesters in 1817:
“Of zoude het kunnen zijn, om dat hij nadien tijd eene kostwinning met twee zijner dogters gezocht heeft in, met eenige landlopers op de Jaarmarkten rondreizende voor een gewaande Koning van Kandia te spelen en alzoo het gemeen te misleiden!”

Dat dochter Antje op de kermissen werkte, staat duidelijk in haar brief aan de Koning uit 1830:
“Dat zij Supplianten haar van hare Jeugd af aan heeft toegelegd haar lighaam en krachten tot buitengewone en verwonderingwaardige bezigheden en verrigtingen te geven te gewennen en ook te gebruiken, dit haar eigen geworden zijnde wierd nader bij gevorderde jaren voor haar een middel van bestaan, al hebbende toen het vak van op de Jaarmarkten te reizen aanvaard, en hare Talenten onder de benaming van de Jonge Indiaansche Sterkte Dame aan het geëerd Publicq vertoond;”
Dochter Grietje was lange tijd een raadsel omdat ik lange tijd alleen haar geboorteakte had uit 1784 en verder niets over haar kon vinden. Totdat de geboorteakte van haar dochter Hendrika de Jong (ja, dat is echt haar voornaam!) te voorschijn kwam, Grietje was dus volwassen geworden. De vondst van een briefje met alle kinderen van Christiaan en Kaatje in het Nationaal Archief zorgde ervoor dat ik wist dat Grietje in 1830 in Den Helder verbleef.
Ook vond ik dat Grietje kinderen heeft gekregen met Joseph Elias Nassies, een man uit Guadeloupe en dat één van hun zonen, Cornelis, scheepskok was op de “Petronella” waarmee hij schipbreuk leed.

De vondsten van Lieve brengen dit nu allemaal bij elkaar en geven allerlei aanknopingspunten waar ik heel blij mee ben.

De eerste vondst is de geboorteakte van Malie Ada, dochter van Grietje en Joseph.
Malie Ada is geboren op 19 juni 1814, drie maanden nadat haar halfzusje Hendrika de Jong is overleden. Haar ouders zijn niet gehuwd maar Joseph bekent de vader te zijn. Er staat nog meer interessante informatie, haar vader is kok en woont in Amsterdam. Zou zoon Cornelis dus in de voetsporen van zijn vader gestapt zijn toen hij scheepskok werd? Is Joseph als scheepskok in Nederland terecht gekomen?

Het volgende verrassende is dat Malie Ada Katholiek gedoopt wordt. Alle kinderen van Christiaan en Kaatje zijn tenslotte gereformeerd gedoopt.
Malie Ada blijkt Maria te heten.
Helaas overlijdt ze al snel……
Op zes september 1814, “zes weeken , wonende ambulant en overleden Botermarkt in de tent der Singaleesen, geboren te Weesp, Dochter van Joseph Nassies van beroep reisende met zijn Spel en Grietje van der Vegt“.

Eerst werd ik er even stil van, het is maar één zinnetje maar het zegt zoveel. Meteen daarna word ik wel weer de onderzoeker en ben ik blij met al deze informatie. Veel van alle vorige vondsten worden bevestigd in deze zin.

Detail van “Schep hier vermaak” David le Jolle, 1814-1820. Coll Rijksmuseum

Grietje was dus inderdaad op de kermis en niet alleen maar ook haar partner Joseph Elias Nassies was daar met een spel. Blijkbaar hadden ze ook een tent, getuige Levie Hartog de Jong was van beroep tentknecht. Het was maar even googelen en ik ontdekte het dagboek van Willem de Clercq waarin hij schrijft over de kermis van 1814 in Amsterdam en de tent van de Singaleesen.

“Singaleezen en Waterchineezen Le comble de la bêtise dans lequel je faillis crever de rire. Une suite d’absurdités repoussantes de prétentions mensongères enfin un spectacle qui ne vaut pas la peine qu’on en fasse mention.”
Vertaling Mr Google:
Singaleezen en Waterchineezen De hoogte van stompzinnigheid waarin ik bijna barstte in lachen. Een reeks weerzinwekkende absurditeiten van valse voorwendselen, ten slotte een schouwspel dat niet de moeite waard is om genoemd te worden.

Blijkbaar was het niet echt geweldig…..

Singalezen zijn een bevolkingsgroep in Sri Lanka, destijds Ceylon genoemd en wat lag er in Ceylon? Het Koninkrijk Kandy met de hoofdstad Kandy met wie de VOC handel dreven. Dit staat er op Wikipedia:
“Het was de laatste hoofdstad van het Singalese koninkrijk Kandy voordat het hele eiland in 1815 onder Britse overheersing viel. Tot het einde van de achttiende eeuw stond de kust van Ceylon (de oude naam voor Sri Lanka) onder bestuur van de Vereenigde Oostindische Compagnie.”

Kaart van Kandy (Candia) omstreeks 1765 Coll Nationaal Archief

Klinkt het gek dat ik hier heel enthousiast van word? Want wat speelde Christiaan op de kermis? De Koning van Candia!

Vier maanden na deze kermis werd Christiaan in Krefeld gearresteerd, zouden ze met de hele “tent der Singaleesen” naar Krefeld gereisd hebben?

De kermis in 1814 duurde drie weken, onder andere op de “Botermarkt” zoals het “Rembrandtsplein” toen heette. Ik weet nu waar ik naar moet zoeken!

En Grietje? Op 20 augustus 1815 krijgt ze een levenloos geboren kindje, ook in Weesp, Joseph en zij zijn niet getrouwd maar hij geeft aan de vader te zijn.
Hij is nu van beroep werkman, hetzelfde als zijn zwager Christiaan jr die werkte aan het Noord-Hollands kanaal. Zou hij ook? Twee jaar later wordt zoon Joseph jr geboren in Den Helder en lijkt het erop dat zijn ouders gehuwd zijn, bewijs heb ik daar echter nog niet voor kunnen vinden.

Uit mijn boekenkast heb ik mijn “kermisboeken” gepakt om te kijken of er ook maar iets geschreven wordt over de “tent der Sengaleesen”, helaas niets gevonden.

Dat wordt dus een bezoek aan het Amsterdams Stadsarchief! Op zoek naar de tent van de Singaleesen en de Koning van Candia!